CAHD-I MÜSTAĞRAK
(Bozulabilir olumsuzluk)
Muzâri fiilin başına cahd-ı mutlak takısı olan لَمْ yerine (لَمَّاَ) getirilince; muzâri fiili cezmeder, mâzîye götürür, geçmiş zamandan şu ana kadar olumsuz yapar. Ancak bu olumsuzluk konuşma anından itibaren bozulabilir. Türkçe’ye “hiç ya da henüz ...medi, ..madı” şeklinde çevrilir.
|
لَمْ يَكْتُبْ |
yazmadı |
لَماَّ يَكْتُبْ |
(şimdiye kadar) hiç yazmadı. |
|
لَمْ يَفْتَحْ |
açmadı |
لَماَّ يَفْتَحْ |
henüz açmadı |
|
لَمْ يَذْهَبْ |
gitmedi |
لَماَّ يَذْهَبْ |
henüz gitmedi |
Cahd-ı müstağrak’ın meçhûlu de cahd-ı mutlak gibi yapılır:
|
لَمْ يُكْتَبْ |
yazılmadı |
لَمَّا يُكْتَبْ |
henüz yazılmadı |
Çekim tablosu aynen cahd-ı mutlak gibidir.
Cümle Örnekleri:
|
لَماَّ يَرْجِعْ واَلِدِي مِنَ السَّفَرِ. |
Babam henüz seferden dönmedi. |
|
أَخَذْتُ الْكِتاَبَ وَ لَماَّ أَقْرَأْهُ. |
Kitabı aldım ve henüz onu okumadım. |
|
سَرَقَ اللِّصُّ الدَّراَهِمَ وَ لَماَّ يَصْرِفْهاَ. |
Hırsız dirhemleri çaldı ve henüz onları harcamadı. |
|
بَنَى الْأَمِيرُ قَصْراً وَ لَماَّ يَسْكُنْهُ. |
Emir bir saray yaptı henüz ona oturmadı. |
|
لَماَّ يَنْزِلِ الثَّلْجُ. |
Henüz kar yağmadı. |
|
لَماَّ يَعْمَلُوا فِي الْمَصْنَعِ. |
Henüz fabrikada çalışmadılar. |
|
لَماَّ يَعْمَلْنَ فِي الْمَصْنَعِ. |
Henüz fabrikada çalışmadılar (müe.) . |
|
لَماَّ تَعْمَلاَ فِي الْمَصْنَعِ. |
İkiniz henüz fabrikada çalışmadınız. |
|
اَلْوَلَداَنِ لَماَّ يَلْعَباَ فِي الْحَدِيقَةِ. |
İki çocuk henüz bahçede oynamadı. |
|
اَلْبِنْتاَنِ لَماَّ تَلْعَباَ فِي الْحَدِيقَةِ. |
İki kız henüz bahçede oynamadı. |
Not: (لَماَّ) edatı fiil-i mâzînin önüne geldiği takdirde ...dığı zaman, ..diği zaman, ..dığında, ..diğinde manası verir:
|
لَماَّ رَجَعَ مِنَ الْمَدْرَسَةِ يَأْكُلُ طَعاَمَهُ. |
Okuldan döndüğü zaman yemeğini yer. |
|
لَماَّ حَضَرَ إِلَى الْبَيْتِ يَكْتُبُ دَرْسَهُ. |
Eve geldiği zaman dersini yazar. |
|
لَماَّ لَعِبُوا فِي الْحَدِيقَةِ يَفْرَحُونَ. |
Bahçede oynadıkları zaman sevinirler. |